ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΑΒΗΤΗ
Η Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη (ΠΗΔ, World Diabetes Day – WDD) έχει καθιερωθεί να εορτάζεται στις 14 Νοεμβρίου, ημερομηνία γενεθλίων του Sir Frederick Banting, ο οποίος ανακάλυψε την ινσουλίνη το 1921 (μαζί με τους Charles Best, James Collip και John Macleod). Διαβήτης και ευ ζην είναι το θέμα που επέλεξε η Διεθνής Ομοσπονδία Διαβήτη (International Diabetes Federation – IDF) για την Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη για τα έτη 2024-2026.
Τι είναι ο διαβήτης;
Ο διαβήτης είναι μια χρόνια, μεταβολική ασθένεια που χαρακτηρίζεται από αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα (ή σακχάρου στο αίμα), που οδηγεί με την πάροδο του χρόνου σε σοβαρές βλάβες στην καρδιά, τα αιμοφόρα αγγεία, τα μάτια, τα νεφρά και τα νεύρα. Ο πιο συνηθισμένος είναι ο διαβήτης τύπου 2, συνήθως σε ενήλικες, ο οποίος εμφανίζεται όταν το σώμα γίνεται ανθεκτικό στην ινσουλίνη ή δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη. Τις τελευταίες 3 δεκαετίες ο επιπολασμός του διαβήτη τύπου 2 έχει αυξηθεί δραματικά σε χώρες όλων των επιπέδων εισοδήματος. Ο διαβήτης τύπου 1, κάποτε γνωστός ως νεανικός διαβήτης ή ινσουλινοεξαρτώμενος διαβήτης, είναι μια χρόνια πάθηση κατά την οποία το πάγκρεας παράγει λίγη ή καθόλου ινσουλίνη από μόνο του. Για τα άτομα που ζουν με διαβήτη, η πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή θεραπεία, συμπεριλαμβανομένης της ινσουλίνης, είναι κρίσιμη για την επιβίωσή τους. Υπάρχει ένας παγκοσμίως συμφωνημένος στόχος να σταματήσει η αύξηση του διαβήτη και της παχυσαρκίας έως το 2025.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα του διαβήτη τύπου 1 περιλαμβάνουν:
- Ανάγκη για συχνή ούρηση
- Δίψα
- Συνεχή πείνα
- Απώλεια βάρους
- Αλλαγές στην όραση
- Κόπωση
Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν ξαφνικά.
Τα συμπτώματα του διαβήτη τύπου 2 είναι γενικά παρόμοια με εκείνα του διαβήτη τύπου 1, αλλά συχνά είναι λιγότερο έντονα. Ως αποτέλεσμα, η νόσος μπορεί να διαγνωστεί αρκετά χρόνια μετά την έναρξη, αφού έχουν ήδη εμφανιστεί επιπλοκές. Για το λόγο αυτό, είναι σημαντικό να γνωρίζετε τους παράγοντες κινδύνου.
Με την πάροδο του χρόνου, ο διαβήτης μπορεί να βλάψει τα αιμοφόρα αγγεία στην καρδιά, τα μάτια, τα νεφρά και τα νεύρα.
Τα άτομα με διαβήτη έχουν υψηλότερο κίνδυνο προβλημάτων υγείας, όπως καρδιακή προσβολή, εγκεφαλικό και νεφρική ανεπάρκεια.
Ο διαβήτης μπορεί να προκαλέσει μόνιμη απώλεια όρασης καταστρέφοντας τα αιμοφόρα αγγεία στα μάτια.
Πολλοί άνθρωποι με διαβήτη αναπτύσσουν προβλήματα με τα πόδια τους από βλάβη στα νεύρα και κακή ροή αίματος. Αυτό μπορεί να προκαλέσει έλκη στα πόδια (διαβητικό πόδι) και μπορεί να οδηγήσει σε ακρωτηριασμό.
Το Διαβητικό πόδι είναι μία από τις σοβαρότερες επιπλοκές που απειλούν τα άτομα με Διαβήτη. Διαβητικό πόδι ονομάζεται το πόδι των διαβητικών ατόμων που έχει βλάβες κάτω από τους αστραγάλους.
Το Διαβητικό πόδι μπορεί γρήγορα να γίνει ένα πόδι παραμορφωμένο με ανοιχτές πληγές (έλκη) και μολύνσεις, που μπορεί να πάθει γάγγραινα και να ακρωτηριαστεί. Κάθε μισό λεπτό κάπου στον κόσμο γίνεται ένας ακρωτηριασμός εξαιτίας αυτής της σοβαρής επιπλοκής.
Η κύρια αιτία για την ανάπτυξη του Διαβητικού ποδιού είναι η Nευροπάθεια που εμφανίζεται στην πορεία του διαβήτη.
Νευροπάθεια είναι η καταστροφή των νεύρων και είναι συχνή σε ασθενείς με διαβήτη (διαβητική νευροπάθεια). Ακόμα και λίγο αυξημένα επίπεδα σακχάρου (γλυκόζης) μπορεί να καταστρέψουν κάποια από τα νεύρα ατόμων με διαβήτη. Για αυτό η Διαβητική Νευροπάθεια είναι συχνή επιπλοκή και του Διαβήτη τύπου 1 και του Διαβήτη τύπου 2. Πάνω από 50% των ατόμων με Διαβήτη τύπου 2 και ηλικία μεγαλύτερη των 60 ετών έχουν περιφερική νευροπάθεια, δηλαδή έχουν καταστραφεί τα νεύρα των ποδιών. Η νευροπάθεια εμφανίζεται με διαφορετικά συμπτώματα, το πιο συνηθισμένο είναι πόνος στα πόδια.
Είναι πολύ σημαντικό λοιπόν να γνωρίζετε εάν ο διαβήτης έχει προκαλέσει βλάβες στα νεύρα των ποδιών σας (διαβητική νευροπάθεια), γιατί τότε τα πόδια σας κινδυνεύουν από έλκη και τραυματισμούς, με πιθανή συνέπεια και έναν ακρωτηριασμό. Με απλά λόγια αν έχετε διαβητική νευροπάθεια είστε υψηλού κινδύνου να αποκτήσετε διαβητικό πόδι.
Τα βασικότερα συμπτώματα είναι:
- Πρησμένο και ερεθισμένο πόδι
- Λείο και ερυθρό πόδι
- Φουσκάλες ή κάλοι στο πόδι
- Ξηροδερμία
- Μελανιασμένο πόδι ή και το αντίθετο, δηλαδή αποχρωματισμός του ποδιού
- Έλκος ή έλκη στο πόδι
- Πτώση των τριχών του ποδιού.
Τύποι Διαβήτη
Διαβήτης τύπου 1
Ο διαβήτης τύπου 1 (παλαιότερα γνωστός ως ινσουλινοεξαρτώμενος, νεανικός ή παιδικός) χαρακτηρίζεται από ανεπαρκή παραγωγή ινσουλίνης και απαιτεί καθημερινή χορήγηση ινσουλίνης. Το 2017 υπήρχαν 9 εκατομμύρια άνθρωποι με διαβήτη τύπου 1. η πλειοψηφία τους ζει σε χώρες υψηλού εισοδήματος. Δεν είναι γνωστά ούτε η αιτία ούτε τα μέσα πρόληψης.
Διαβήτης τύπου 2
Ο διαβήτης τύπου 2 επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο το σώμα σας χρησιμοποιεί τη ζάχαρη (γλυκόζη) για ενέργεια. Εμποδίζει το σώμα να χρησιμοποιεί σωστά την ινσουλίνη, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα εάν δεν αντιμετωπιστεί.
Με την πάροδο του χρόνου, ο διαβήτης τύπου 2 μπορεί να προκαλέσει σοβαρές βλάβες στο σώμα, ιδιαίτερα στα νεύρα και στα αιμοφόρα αγγεία.
Ο διαβήτης τύπου 2 συχνά μπορεί να προληφθεί. Παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη διαβήτη τύπου 2 περιλαμβάνουν το υπερβολικό βάρος, τη μη αρκετή άσκηση και τη γενετική.
Η έγκαιρη διάγνωση είναι σημαντική για την πρόληψη των χειρότερων επιπτώσεων του διαβήτη τύπου 2. Ο καλύτερος τρόπος για την έγκαιρη ανίχνευση του διαβήτη είναι να κάνετε τακτικές εξετάσεις και εξετάσεις αίματος με έναν πάροχο υγειονομικής περίθαλψης.
Πάνω από το 95% των ατόμων με διαβήτη έχουν διαβήτη τύπου 2. Ο διαβήτης τύπου 2 ονομαζόταν παλαιότερα μη ινσουλινοεξαρτώμενος. Μέχρι πρόσφατα, αυτός ο τύπος διαβήτη παρατηρούνταν μόνο σε ενήλικες, αλλά τώρα εμφανίζεται όλο και πιο συχνά στα παιδιά.
Διαβήτης κύησης
Ο διαβήτης κύησης είναι η υπεργλυκαιμία με τιμές γλυκόζης στο αίμα πάνω από το φυσιολογικό αλλά κάτω από αυτές που είναι διαγνωστικές για διαβήτη. Ο διαβήτης κύησης εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Οι γυναίκες με διαβήτη κύησης διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και κατά τον τοκετό. Αυτές οι γυναίκες και πιθανώς τα παιδιά τους διατρέχουν επίσης αυξημένο κίνδυνο διαβήτη τύπου 2 στο μέλλον.
Ο διαβήτης κύησης διαγιγνώσκεται μέσω προγεννητικού ελέγχου και όχι μέσω αναφερόμενων συμπτωμάτων.
Διαταραχή ανοχής στη γλυκόζη (IGT) και διαταραγμένη γλυκαιμία νηστείας (IFG)
Η διαταραχή ανοχής στη γλυκόζη (IGT) και η διαταραγμένη γλυκαιμία νηστείας (IFG) είναι ενδιάμεσες καταστάσεις στη μετάβαση μεταξύ φυσιολογικής κατάστασης και διαβήτη. Τα άτομα με IGT ή IFG διατρέχουν υψηλό κίνδυνο να εξελιχθούν σε διαβήτη τύπου 2.
Πρόληψη
Ο διαβήτης τύπου 1 δεν μπορεί να προληφθεί επί του παρόντος. Διατίθενται αποτελεσματικές προσεγγίσεις για την πρόληψη του διαβήτη τύπου 2 και για την πρόληψη των επιπλοκών και του πρόωρου θανάτου που μπορεί να προκύψουν από όλους τους τύπους διαβήτη.
Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής είναι ο καλύτερος τρόπος για την πρόληψη ή την καθυστέρηση της εμφάνισης του διαβήτη τύπου 2.
Για να βοηθήσουν στην πρόληψη του διαβήτη τύπου 2 και των επιπλοκών του, οι άνθρωποι θα πρέπει:
- Να έχουν και να διατηρούν ένα υγιές σωματικό βάρος
- Να παραμένουν σωματικά δραστήριοι με τουλάχιστον 30 λεπτά μέτριας άσκησης κάθε μέρα
- Να ακολουθούν μια υγιεινή διατροφή και να αποφεύγουν τη ζάχαρη και τα κορεσμένα λιπαρά
- Να μην καπνίζουν
Διάγνωση και θεραπεία
Το σημείο εκκίνησης για να ζήσετε καλά με τον διαβήτη είναι η έγκαιρη διάγνωση – όσο περισσότερο ζει ένα άτομο με αδιάγνωστο και μη θεραπευτικό διαβήτη, τόσο χειρότερα είναι τα αποτελέσματα της υγείας του.
Η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να επιτευχθεί μέσω σχετικά φθηνού ελέγχου της γλυκόζης του αίματος. Τα άτομα με διαβήτη τύπου 1 χρειάζονται ενέσεις ινσουλίνης για να επιβιώσουν.
Ένας από τους πιο σημαντικούς τρόπους αντιμετώπισης του διαβήτη είναι η διατήρηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής.
Μερικά άτομα με διαβήτη τύπου 2 θα χρειαστεί να λάβουν φάρμακα για να βοηθήσουν στη διαχείριση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα τους. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν ενέσεις ινσουλίνης ή άλλα φάρμακα.
Μαζί με φάρμακα για τη μείωση του σακχάρου στο αίμα, τα άτομα με διαβήτη συχνά χρειάζονται φάρμακα για τη μείωση της αρτηριακής τους πίεσης και στατίνες για τη μείωση του κινδύνου επιπλοκών.
Μπορεί να χρειαστεί πρόσθετη ιατρική φροντίδα για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων του διαβήτη:
- Φροντίδα ποδιών για τη θεραπεία ελκών
- Προσυμπτωματικό έλεγχο και θεραπεία για νεφρική νόσο
- Οφθαλμικές εξετάσεις για έλεγχο αμφιβληστροειδοπάθειας (που προκαλεί τύφλωση).