Τα επεισόδια αφρικανικής σκόνης είναι πολύ συχνά πλέον στην Ελλάδα.
Τι είναι και από που προέρχεται το φαινόμενο;
Είναι ένα μείγμα άμμου και σκόνης από τη Σαχάρα, την τεράστια περιοχή της ερήμου που καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της Βόρειας Αφρικής. Την αποτελούν αρκετά επικίνδυνα βαρέα μέταλλα και στοιχεία, όπως μόλυβδος, ψευδάργυρος, χρώμιο, βανάδιο, αρσενικό και νικέλιο.
ο άνεμος μπορεί να φυσήξει πάνω από τις ερήμους σηκώνοντας σκόνη και άμμο ψηλά στον ουρανό. Οι καταιγίδες και οι κυκλώνες μπορούν να παράγουν ανέμους υψηλής ταχύτητας που σηκώνουν τη σκόνη. Μόλις σηκωθεί από το έδαφος από ισχυρούς ανέμους, τα σύννεφα σκόνης μπορούν να φτάσουν σε πολύ μεγάλα υψόμετρα και να μεταφερθούν μέσω του αέρα σε όλο τον κόσμο, καλύπτοντας χιλιάδες μίλια.
Γιατί μας απασχολεί τελευταία η σκόνη και όχι τα προηγούμενα χρόνια; Η Αφρικανική σκόνη καθιστά ολοένα και περισσότερο αισθητή την παρουσία της στην Ελλάδα και γενικότερα στην Ευρώπη λόγω της ταχείας ερημοποίησης που καταγράφεται στην Σαχάρα, η οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με κλιματική αλλαγή που προκαλεί ο ανθρώπινος παράγοντας.
Πώς μπορεί η σκόνη της Σαχάρας να επηρεάσει την υγεία μας;
Σε ορισμένες καιρικές συνθήκες, η σκόνη της Σαχάρας επιδεινώνει την ποιότητα του αέρα και τα επίπεδα ρύπανσης με αποτέλεσμα να είναι επιβλαβής για την υγεία μας. Τα σωματίδια μπορούν να εισέλθουν στους πνεύμονες και στην κυκλοφορία του αίματος, προκαλώντας πιθανώς κρίσεις άσθματος σε άτομα που έχουν άσθμα και επιδείνωση άλλων αναπνευστικών παθήσεων και επίσης μεγαλύτερα σωματίδια από τη σκόνη της Σαχάρας μπορεί να ερεθίσουν το δέρμα και τα μάτια. Οι άνθρωποι που είναι πιο πιθανό να αντιμετωπίσουν προβλήματα υγείας που προκαλούνται από την έκθεση στη σκόνη της Σαχάρας είναι:
-
Άτομα με υποκείμενες πνευμονικές παθήσεις
-
Άτομα με χρόνιες καρδιοπνευμονικές παθήσεις
-
Ενήλικες με αναπνευστικό πρόβλημα
-
Ενήλικες καρδιοπαθείς
-
Μωρά και παιδιά με αναπνευστικά προβλήματα
Αναλυτικότερα οι σημαντικές επιπτώσεις που μπορεί να έχει αυτό το φυσικό γεγονός.
Επίδραση στο αναπνευστικό. Μία από τις πρωταρχικές επιπτώσεις της αφρικανικής σκόνης στην υγεία είναι η επίδρασή της στην αναπνευστική υγεία. Τα λεπτά σωματίδια της σκόνης μπορούν να διεισδύσουν βαθιά στους πνεύμονες και ακόμη και να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος. Για άτομα με παθήσεις όπως το άσθμα, η βρογχίτιδα ή η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), η έκθεση σε αυτά τα σωματίδια μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα, οδηγώντας σε δύσπνοια, βήχα, συριγμό και δυσφορία στο στήθος.
Αλλεργίες και ερεθισμός. Η αφρικανική σκόνη μπορεί να προκαλέσει αλλεργικού τύπου αντιδράσεις σε ορισμένα άτομα, ερεθισμό του αναπνευστικού συστήματος, ρινική συμφόρηση, φτέρνισμα και υγρά μάτια. Τα άτομα με αλλεργίες ή ευαισθησίες σε περιβαλλοντικούς παράγοντες μπορεί να εμφανίσουν αυξημένα συμπτώματα σε περιόδους αυξημένων επιπέδων αφρικανικής σκόνης.
Καρδιαγγειακές επιδράσεις. Εκτός από αναπνευστικά προβλήματα, η έκθεση στην αφρικανική σκόνη έχει συνδεθεί με καρδιαγγειακά προβλήματα. Τα σωματίδια μπορούν να συμβάλουν στη φλεγμονή, το οξειδωτικό στρες και την αγγειοσυστολή, που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο καρδιακών προσβολών, εγκεφαλικών επεισοδίων και άλλων καρδιαγγειακών παθήσεων, ιδιαίτερα σε ευάλωτους πληθυσμούς.
Επίδραση στο ανοσοποιητικό σύστημα. Η παρατεταμένη έκθεση στην αφρικανική σκόνη μπορεί επίσης να επηρεάσει το ανοσοποιητικό σύστημα, καθιστώντας τα άτομα πιο ευάλωτα σε λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος και σε άλλες ασθένειες. Η φλεγμονώδης απόκριση που προκαλείται από τα σωματίδια σκόνης μπορεί να αποδυναμώσει την άμυνα του σώματος και να δυσκολέψει την καταπολέμηση των παθογόνων μικροοργανισμών.
Μακροπρόθεσμοι κίνδυνοι για την υγεία. Η χρόνια έκθεση στην αφρικανική σκόνη και τους σχετικούς ρύπους της έχει συσχετιστεί με μακροπρόθεσμους κινδύνους για την υγεία, συμπεριλαμβανομένων αναπνευστικών ασθενειών, μειωμένης πνευμονικής λειτουργίας, καρδιαγγειακών διαταραχών, ακόμη και ορισμένων τύπων καρκίνου. Η συνεχής έκθεση σε υψηλά επίπεδα σωματιδίων σκόνης μπορεί να έχει συσσωρευτικές επιπτώσεις στην υγεία με την πάροδο του χρόνου. Σύμφωνα με μία ανασκόπηση του 2020 για την επίδραση της σκόνης στην ποιότητα του αέρα στην Ευρώπη, εκτιμάται ότι 42.000 θάνατοι/έτος αποδίδονται στη σκόνη, ενώ στις μεσογειακές χώρες έχει υπολογιστεί ότι το 27-44% του αριθμού των θανάτων που σχετίζονται με τα σωματίδια PM10 οφείλεται στην αφρικανική σκόνη.
Συστάσεις:
Συστήνεται σε ενήλικες με αναπνευστικό πρόβλημα, ενήλικες καρδιοπαθείς και παιδιά με αναπνευστικά προβλήματα, να περιορίσουν κάθε έντονη σωματική άσκηση, ιδιαίτερα αν αυτή γίνεται σε εξωτερικούς χώρους.
Παράλληλα, οι μάσκες υψηλής προστασίας FFP2, Ν95 & KN95, δεδομένου ότι συγκρατούν σωματίδια μεγέθους ≥0,3 μm, μπορούν να προστατεύσουν όσους πρέπει να δραστηριοποιούνται σε εξωτερικούς χώρους.
Επίσης συστήνεται η λήψη μέτρων βελτίωσης της ποιότητας του αέρα στους εσωτερικούς χώρους. Αυτά περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τη διατήρηση σε καλό επίπεδο της ποιότητας αέρα στο σπίτι, στο γραφείο, κ.α, την ελαχιστοποίηση της διείσδυσης εξωτερικού αέρα, διατηρώντας κλειστά όσο γίνεται παράθυρα και πόρτες και επιπλέον τη βελτίωση της μόνωσης των εσωτερικών χώρων (χαραμάδες θυρών και παραθύρων) για να εμποδιστεί η είσοδος της σκόνης στον εσωτερικό χώρο. Μεταξύ άλλων συστήνεται η ενεργοποίηση της συσκευής καθαρισμού αέρα αν υπάρχει, αλλά και καθαρισμός με υγρό πανί επιφανειών επαφής, όπως τραπέζια και πάγκοι.
Τέλος, πρέπει να αποφεύγονται δραστηριότητες που επιδεινώνουν την ποιότητα του αέρα στους εσωτερικούς χώρους, όπως κάπνισμα, χρήση ηλεκτρικής σκούπας, μαγείρεμα με γκάζι, άναμμα κεριών και τζακιών και τέλος η καλή ενυδάτωση με κατανάλωση άφθονου νερού.